قالی سجاده ابریشمین زرباف با گل های برجسته ابریشمی ۱۶۳ در ۱۱۰ سانتیمتری از دوره صفویه به جای مانده است و در تاریخ هفتم اکتبر ۲۰۰۹ مصادف با پانزدهم مهر ۱۳۸۸ در حراج ساتبیز به عنوان یکی از گرانبهاترین قالیچه های جهان به مبلغ معادل ۲/۷۲۹/۲۵۰ پوند به فروش رسیده است.
بر اساس متن کتیبه، این سجاده هدیه دربار صفویان به پادشاهی عثمانی، به مناسبت انعقاد عهدنامه صلح در سال ۹۹۸ قمری مصادف با ۱۵۹۰ میلادی بوده است.که احتمالا شاه عباس برای سلطان مراد سوم فرستاده است.
بر اساس متن کتیبه، احتمال دارد که این قالی سفارش وزیر شاه اسماعیل دوم میرزا مخدوم شریفی باشد.
در متن کتیبه ها آمده است:
تا ارض و سما نشان باشد
ال عثمان خدایگان باشد
بر سریر عدالت و اقبال
تا ابد شاد و کامران باشد
زینت افزای خطبه و سکه
نام سلطان مراد خان باشد
در عجم هم بروم و عرب
قهرمان باشد
بهار تو را خزان مرساد
تو جوان باش تا جهان باشد
خاک پایت چو میرزا مخدوم
اشرف خیل داعیان باشد.
آنچه در ادامه مطلب می خوانید نظر دکتر سید علی مجابی در مورد این قالی است:
عهد نامه صلح بین شاه عباس و سلطان مراد سوم حدودا دو سال پس از به سلطنت رسیدن شاه عباس رخ می دهد. پایتخت هنوز قزوین است و به اصفهان منتقل نشده است. سلطان مراد سوم که یکی از خرافاتی ترین سلاطین عثمانی است و اساسا به دلیل توطئه برای قتل سوکول لو محمد پاشا، وزیر اعظم محبوب کشورش، در بین تورک ها سلطان محبوبی نیست، از بهم ریختگی کشور پس از مرگ شاه تهماسب و دوران کوتاه و پر از آشوب سلطنت اسماعیل دوم و محمد خدابنده استفاده نموده و فتوحات نسبتا زیادی را در آذربایجان و قفقاز رقم می زند. شاه عباس پس از به قدرت رسیدن برای سامان دادن به اوضاع مملکت ابتدا پیمان صلحی را با مراد سوم امضا می کند همین پیمان مورد اشاره و سپس به سمت ازبک ها لشگر کشیده و تهدید های شرق و شمال شرقی کشور را از بین می برد.
اما مراد سوم در سال ۱۵۹۵ و پنج سال پس از این پیمان صلح فوت می کند و جانشینان او به این پیمان متعهد نمی مانند. محمد سوم، احمد اول، مصطفی اول و عثمان دوم به ترتیب در حمله به ایران در نهایت از شاه عباس شکست خورده و مجبور می شوند پیمان های صلح خفت باری را بر عثمانی تحمیل کنند. تنها مراد چهارم یا مراد شکارچی Avcı است که در اواخر سلطنت شاه عباس ایران را شکست داده و از بار این پیمان های صلح خفت بار عثمانی را نجات می دهد.
در تمامی پیمان های صلح ایران و عثمانی در دوره شاه عباس ارسال ابریشم و منسوجات ابریشمی به عثمانی یکی از تعهد های ایران بوده است. شاه عباس بسیار تلاش می نمود تا ابریشم و محصولات ابریشمی ایران را به غرب شناسانده و سیطره ابریشم بورسا بر بازارها مدیترانه ای را بشکند. بنابراین این احتمال که چنین فرش های در مجموعه تعهدات ایران در این صلح قرار گرفته باشد، بعید نیست.
لیکن باید در نظر داشت که اسماعیل دوم در ۹۸۵ یعنی ۱۳ سال قبل از انعقاد این پیمان صلح بین شاه عباس و مراد سوم توسط قزلباشان کشته شده و بعد از او نیز سلطان محمد خدابنده زمام امور را در دست می گیرد. بنابراین و با توجه به شعر بکار رفته در متن فرش، شاید این فرش بازمانده ای از سلطنت اسماعیل دوم باشد که در قزوین به دست شاه عباس رسیده و با توجه به تناسب متن شعر به دربار سلطان مراد سوم اهدا شده باشد.
منبع: سایت اطلاع رسانی فرش ایران (کارپتور)
- ۱ نظر
- ۰۱ مهر ۹۷ ، ۱۳:۱۹
